Προεκλαμψία είναι μια διαταραχή που εμφανίζεται μόνο στην κύηση και, ενδεχομένως, να βάλει σε κίνδυνο τόσο την υγεία της μητέρας όσο και του μωρού. Θεωρείται μάλιστα η συνηθέστερη σοβαρή επιπλοκή της κύησης (1 στις 10 επίτοκους παρουσιάζουν κάποια μορφή ήπιας προεκλαμψίας).

Ο όρος προεκλαμψία[1]: προέρχεται από τη σοβαρή μορφή της διαταραχής, την εκλαμψία, η οποία εκδηλώνεται με σπασμούς του προσώπου και των χεριών. Συνήθως, η προεκλαμψία αναπτύσσεται στην αρχή της κύησης, εκδηλώνεται όμως, μετά την 20η εβδομάδα μέχρι και 4-6 εβδομάδες μετά τον τοκετό.

Προεκλαμψία ορίζεται η κατάστασης της κύησης κατά τη διάρκεια της οποίας η ροή αίματος προς το έμβρυο είναι περιορισμένη, εξαιτίας κάποιου προβλήματος στον πλακούντα. Κατά συνέπεια, εκδηλώνεται και στο έμβρυο και στη μέλλουσα μητέρα –με συμπτώματα υψηλής αρτηριακής πίεσης (συστολική αρτηριακή πίεση >140mmHg και διαστολική >90mmHg), λευκωματουρία (>300mg λευκώματος σε συλλογή ούρων 24ώρου)–, και, ενίοτε, με υπανάπτυξη του εμβρύου.

Να σημειωθεί ότι: Οι καθιερωμένοι προγεννητικοί έλεγχοι εντοπίζουν όλα τα συμπτώματα.

Προεκλαμψία: πιθανή αιτιολόγηση

Ουσιαστικά, η προεκλαμψία θεωρείται νόσος του πλακούντα. Για αυτό και συνήθως θεραπεύεται μετά τον τοκετό, με την αποβολή του πλακούντα. Και για τον ίδιο λόγο, οι πάσχουσες μπορεί να υποβληθούν σε πρόωρο τοκετό, πριν τις 34 εβδομάδες (με φυσιολογικό τοκετό ή καισαρική).

Η αλήθεια είναι ότι τα αίτια του προβλήματος στον πλακούντα, της μη επαρκούς πλακουντοποίησης με αποτέλεσμα η ροή αίματος από την επίτοκο προς το έμβρυο να είναι περιορισμένη, δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως.

Πιθανώς αυτό να οφείλεται σε:

• Ανώμαλη εμφύτευση του πλακούντα
• Ανοσολογική ασυμφωνία μεταξύ μητέρας και εμβρύου
• Βλάβη ενδοθηλίου των αγγείων
• Ακατάλληλη διατροφή

Προεκλαμψία: Γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο

Παράγοντες κινδύνου πιθανής εμφάνισης προεκλαμψίας είναι οι εξής:

• Η ηλικία: >35 ετών και <20 ετών
• Η εθνικότητα: Αφρο – αμερικανική φυλή
• Το ιστορικό: εμφάνιση προεκλαμψίας σε προηγούμενη κύηση ή συγγενή πρώτου βαθμού
• Ο τόκος (Η προεκλαμψία θεωρείται νόσος της πρώτης εγκυμοσύνης)
• Η πολύδυμη κύηση
• Η παχυσαρκία (δείκτη σωματικής μάζας υψηλότερο του 35)
• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Τα υποκείμενα νοσήματα: χρόνια νεφροπάθεια ή υπέρταση, σκλήρυνση κατά πλάκας, συστηματικός ερυθυματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.α.

Συμπτώματα περοεκλαμψίας

Τα συχνότερα συμπτώματα προεκλαμψίας είναι:

• Υπέρταση (≥140/90 mmHg)
• Λευκοματουρία (≥300mg /24h)
• Έντονες επίμονες κεφαλγίες
• Διαταραχές στην όραση (αναλαμπές ή στίγματα). Αυτές οι επιπλοκές είναι πιο συχνές στις γυναίκες με χρόνια υπέρταση.
• Έντονος πόνος κάτω από τα πλευρά, ιδίως στην αριστερή πλευρά.
•  Έμετοι (όχι η «πρωινή ναυτία» της πρώιμης κύησης)

Διάγνωση προεκλαμψίας

Η πρώτη υπόνοια ύπαρξης προεκλαμψίας είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση (>140/90mmHg) σε εξέταση ρουτίνας, θέτει την υπόνοια ύπαρξης προεκλαμψίας. Απαιτείται δεύτερη μέτρηση και εξέταση ούρων, όπου η ανεύρεση πρωτεϊνών επιβεβαιώνει τη διάγνωση.Ακολουθούν εξετάσεις Γενικής αίματος, Γενική ούρων. Έλεγχοι ηπατικής λειτουργίας (SGOT – SGPT – ALP-γGT), νεφρικής λειτουργίας (ουρία – κρεατινίνη), ουρικού οξέος, ηλεκτρολυτών, πηκτικότητας αίματος. Και συλλογή ούρων 24ώρου για προσδιορισμό πρωτεϊνών.

Επιπλοκές προεκλαμψίας

Σε περίπτωση βαριάς προεκλαψίας οι πιθανές επιπλοκές είναι οι εξής:

Για τη μητέρα: εκλαμψία (εμφάνιση σπασμών), σύνδρομο HELLP (χαμηλά αιμοπετάλια και αυξημένα ηπατικά ένζυμα), ρήξη ήπατος, αύξηση της αρτηριακής πίεσης (>180mmΗg), που μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική αιμορραγία.

Και για το μωρό: ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης του (IUGR), πρόωρος τοκετός, ελλιποβαρές έμβρυο ή σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας νεογνού, αποκόλληση πλακούντα που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του εμβρύου και της εγκύου.

Θεραπεία προεκλαμψίας

Ο στόχος στη θεραπεία της προεκλαμψίας είναι να διασφαλιστεί η υγεία της μητέρας και του εμβρύου. Και καλύτερη στρατηγική είναι η πρόληψη των επιπλοκών. Κυρίως με τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης (η συστολική -160 και η διαστολική -100).

Συνήθως οι γυναίκες που συμμορφώνονται με τις οδηγίες του γιατρού και έχουν ήπια μορφή της νόσου (ήπια υπέρταση και ανώριμο έμβρυο, χωρίς λευκοματουρία, μπορούν να παραμείνουν στο σπίτι με την κατάλληλη αγωγή: αντιυπερτασικά φάρμακα, θειικό μαγνήσιο (MgSΟ4) και κορτικοστεροειδή για την ωρίμανση των πνευμόνων του εμβρύου.

Συνιστάται να παραμείνουν ξαπλωμένες τις περισσότερες ώρες της ημέρας, σε αριστερή πλάγια θέση. Να καταναλώνουν υγρά και να περιορίσουν το αλάτι. Και να καταγράφουν πονοκεφάλους, διαταραχές οράσεως, δύσπνοιες, να παίρνουν την πίεση πρωί-μεσημέρι-βράδυ, να παρακολουθούν το σωματικό τους βάρος και να μετρούν ανά 24ωρο τα ούρα με stick λευκωματουρίας.

Για το έμβρυο συνίσταται 2 φορές την εβδομάδα καρδιοτοκογραφικός έλεγχος (NST), εκτίμηση της ανάπτυξης του με χρήση υπερήχων και εξέταση Doppler. Και τέλος, βιοφυσικό προφίλ (συνδυασμός ευρημάτων του NST με τις υπερηχογραφικές παραμέτρους: κινήσεις, μυϊκός τόνος, αναπνοές, εκτίμηση της ποσότητας του αμνιακού υγρού).

Πρόληψη προεκλαμψίας

Ο καθηγητής Πέτρος Νικολαΐδης, ως Μαιευτήρας-Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην Κύηση Υψηλού Κινδύνου και την Εμβρυομητρική Ιατρική σ’ ένα από τα εγκυρότερα πανεπιστήμια του κόσμου, το Imperial College, στο Λονδίνο διαθέτει τεράστια εμπειρία περιστατικών προεκλαμψίας. Η έγκαιρη ανίχνευση της προεκλαμψίας (στο 90% των περιπτώσεων) με τη μέθοδο “screening”, μετράει τη μέση αρτηριακή πίεση της μητέρας, την ΡΑΡΡ-Α (pregnancy associated plasma protein A) και PLGF (placenta growth fact), ο γιατρός  λαμβάνει, παράλληλα, υπόψη του: το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό της εγκύου (συμπεριλαμβανομένων εθνικότητας και ΒΜΙ) συν τους βιοχημικούς της δείκτες. Με όλα αυτά τα δεδομένα ο καθηγητής Πέτρος Νικολαΐδης μπορεί από την 11^η κιόλας εβδομάδα της κύησης –κατά τη διάρκεια της εξέτασης αυχενικής διαφάνειας– να αξιολογήσει αν υπάρχει κίνδυνος προεκλαμψίας για τη μητέρα και το έμβρυο και να πάρει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διασφαλίσει την αποφυγή σοβαρών επιπλοκών.

Με αυτόν τον τρόπο προβλέπει εγκαίρως την πιθανή εμφάνιση της προεκλαμψίας και χορηγεί αντιυπερτασικά φάρμακα ή ασπιρίνη, έτσι ώστε ακόμα και αν εκδηλωθεί το φαινόμενο της προεκλαμψίας να παραμείνει σε ήπια μορφή, ως ένα ακόμα διαχειρίσημο περιστατικό ενός κατά τα άλλα ήρεμου και ασφαλούς φυσιολογικού τοκετού.

Παραπομπές

[1] Σύμφωνα με την Action on Pre-Eclampsia (∆ράση κατά της Προεκλαμψίας), η οποία διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για μαίες και ιατρούς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. https://petrosnikolaidis.gr/προεκλαμψια/

2. The Fetal Medicine Founation
   https://fetalmedicine.org/var/pdf/publications/1320.pdf

3. Action on Pre-Eclampsia www. apec.org.uk
   https://action-on-pre-eclampsia.org.uk/Essential_Info/Greek.pdf

4. National Library of Medicine
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570611/

5. Mayo Clinic
   https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/preeclampsia/symptoms-causes/syc-20355745