Η παρουσία τουλάχιστον δύο εμβρύων στη μήτρα της εγκύου θεωρείται πολύδυμη κύηση, αν και κατά κύριο λόγο αναφερόμαστε σε δίδυμη κύηση (στο 95% των περιπτώσεων) και σπανιότερα τρίδυμη ή τετράδυμη. Πότε συμβαίνει αυτό και γιατί; Όσο ανεβαίνει η ηλικία της νέας μητέρας (άνω των 35) τόσο μεγαλώνει και το ενδεχόμενο μιας πολύδυμης κύησης, ενώ παράλληλα αρκετές είναι εκείνες που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Επίσης, συμβαίνει όταν η μητέρα είναι πολύτοκος (έχει ήδη κάνει πάνω από 4 τοκετούς) ή υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια, κυρίως από τη μεριά της μητέρας της.

Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να ξέρουμε ότι μια πολύδυμη κύηση θεωρείται Κύηση Υψηλού Κινδύνου, αφού συχνά συνοδεύεται από προγεννητικές και περιγεννητικές επιπλοκές και θνησιμότητα. Επιπλέον, στο 20% των περιπτώσεων συνεπάγεται πρόωρο τοκετό και χρήζει παρακολούθησης από εμβρυομητρικό γαιτρό με μεγάλη εμπειρία.

Ιατρική παρακολούθηση

Κι ενώ η προγεννητική διάγνωση της δίδυμης κύησης με το υπερηχογράφημα είναι εύκολη, ο εμβρυομητρικός γιατρός θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός και ακριβής στη διάγνωσή του, προκειμένου να αποφασίσει τον ασφαλή τρόπο και τη συχνότητα παρακολούθησης της κύησης. Τι εξετάζει;

Προφανώς γνωρίζουνε τα μονοζυγωτικά δίδυμα, δύο όμοια έμβρυα που προκύπτουν από ένα έμβρυο, και τα διζυγωτικά από τη γονιμοποίηση δύο διαφορετικών εμβρύων. Τα δίδυμα όμως διαχωρίζονται και από τον αριθμό των πλακούντων και των αμνιακών σάκων. Μέσω του υπερηχογραφικού ελέγχου αυχενικής διαφάνειας, ο γιατρός διερευνά την ύπαρξη ή όχι κοινού πλακούντα, και κοινού ή όχι αμνιακού σάκου. Ο αριθμός τους εξαρτάται από το πότε έγινε ο διαχωρισμός των εμβρύων:

  • Αν ο διαχωρισμός τους έγινε τις πρώτες 3 μέρες μετά τη γονιμοποίηση, κάθε έμβρυο έχει τον δικό του πλακούντα (διχοριανικά δίδυμα), και «κολυμπάει» στο δικό του ξεχωριστό αμνιακό σάκο (διαμνιοτικά δίδυμα). 
  • Αν ο διαχωρισμός έγινε μετά τις πρώτες 3 μέρες αλλά μέσα στην πρώτη εβδομάδα, υπάρχει μόνο ένας πλακούντας κοινός και για τα δύο έμβρυα (μονοχοριονικά δίδυμα), αλλά πάλι σε δύο ξεχωριστούς σάκους. Αυτή είναι και η συχνότερη περίπτωση δίδυμης κύησης.
  • Τέλος, αν ο διαχωρισμός των εμβρύων έγινε μετά την πρώτη εβδομάδα, υπάρχει ένας κοινός πλακούντας και ένας μόνο αμνιακός σάκος (μονοαμνιοτικά δίδυμα) και για τα δύο. Ευτυχώς αυτή η περίπτωση είναι η σπανιότερη γιατί καθώς τα δύο έμβρυα κολυμπάνε στον ίδιο σάκο, οι ομφάλιοι λώροι τους μπορούν να μπλεχτούν.

Οδηγίες για τη μέλλουσα μητέρα

  • Συνιστάται μια ισορροπημένη δίαιτα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού και του συνεργαζόμενου διατροφολόγου που θα περιλαμβάνει επιπλέον φυλλικό οξύ και αυξημένες πρωτείνες.
  • Πολύ ξεκούραση και όχι έντονη σωματική άσκηση. Συνιστάται το κολύμπι και το περπάτημα
  • Επισκέψεις ανά 2-3 εβδομάδες ανάλογα με την κάθε περίπτωση στον εξειδικευμένο  γιατρό που σας παρακολουθεί για έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση επιπλοκών.

Οι πιθανοί κίνδυνοι και η αντιμετώπισή τους

  • Αν ο διαχωρισμός τους έγινε τις πρώτες 3 μέρες μετά τη γονιμοποίηση, κάθε έμβρυο έχει τον δικό του πλακούντα (διχοριανικά δίδυμα), και «κολυμπάει» στο δικό του ξεχωριστό αμνιακό σάκο (διαμνιοτικά δίδυμα). 
  • Αν ο διαχωρισμός έγινε μετά τις πρώτες 3 μέρες αλλά μέσα στην πρώτη εβδομάδα, υπάρχει μόνο ένας πλακούντας κοινός και για τα δύο έμβρυα (μονοχοριονικά δίδυμα), αλλά πάλι σε δύο ξεχωριστούς σάκους. Αυτή είναι και η συχνότερη περίπτωση δίδυμης κύησης.
  • Τέλος, αν ο διαχωρισμός των εμβρύων έγινε μετά την πρώτη εβδομάδα, υπάρχει ένας κοινός πλακούντας και ένας μόνο αμνιακός σάκος (μονοαμνιοτικά δίδυμα) και για τα δύο. Ευτυχώς αυτή η περίπτωση είναι η σπανιότερη γιατί καθώς τα δύο έμβρυα κολυμπάνε στον ίδιο σάκο, οι ομφάλιοι λώροι τους μπορούν να μπλεχτούν.

Για έναν έμπειρο εμβρυομητρικό γιατρό η σωστή παρακολούθηση δίδυμων και πολύδυμων κυήσεων είναι μάλλον υπόθεσης ρουτίνας, τακτικού υπερηχογραφικού ελέγχου και καλής συνεργασίας με το ζευγάρι που οφείλει να ενημερώσει για να ληφθούν από κοινού οι όποιες αποφάσεις, σε περίπτωση που χρειαστεί.

  • Στα διχοριανικά δίδυμα, μετά τη διάγνωση, συνίσταται επισταμένος και τακτικός έλεγχος κάθε 4 εβδομάδες (από τις 22 μέχρι και την ημερομηνία του τοκετού) για αυξημένο κίνδυνο πρόωρο τοκετού και ενδομήτριας καθυστέρησης της ανάπτυξης.
  • Στα μονοχοριονικά, τα έμβρυα με κοινό πλακούντα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αγγειακών αναστομώσεων και μετάγγισης από το ένα δίδυμο (δότης) στο άλλο (δέκτης), επιλεκτικός προσδιορισμός ανάπτυξης και ενδεχόμενο πρόωρου τοκετού. Μετά τη διάγνωση, ο εβδομαδιαίος υπερηχογραφικός έλεγχος του εμβρύου αρχίζει νωρίτερα (από την 16η εβδομάδα της κύησης) γιατί ο κίνδυνος του συνδρόμου μετάγγισης είναι υψηλός (50%) και κινδυνεύουν και τα δύο έμβρυα, καθώς το δίδυμο δέκτης παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη για την ηλικία της κύησης, καρδιακή ανεπάρκεια και βρίσκεται σε σάκο με πολύ αμνιακό υγρό. Αντίθετα, το δίδυμο δότης παρουσιάζει υπολειπόμενη ανάπτυξη.

Ταυτόχρονα ελέγχουμε εργαστηριακά τη μητέρα για πιθανή αναιμία, σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση κύησης καθώς υπάρχει κίνδυνος αποβολής και πρόωρης αποκόλλησης πλακούντα. Γίνεται έλεγχος τραχήλου (TVS) για πρόωρο τοκετό και καρδιοτοκογράφημα.

Αν υπάρξει ανάγκη εξιδεικευμένης αντιμετώπισης (όπως καυτηρίαση των αγγειακών αναστομώσεων, του πλακούντα) πριν από την 35η – 36η εβδομάδα του τοκετού, ενημερώνουμε τους γονείς και όλοι μαζί από κοινού παίρνουμε την καλύτερη απόφαση προκειμένου να διασφαλιστεί η υγεία της εγκύου και των εμβρύων αλλά και η επιτυχής έκβαση ενός ήρεμου και φυσιολογικού τοκετού.