Η συναρπαστική διαδρομή του εμβρύου μέσα στη μήτρα
1965, εξώφυλλο στο Life, 18 εβδομάδων έμβρυο μέσα στον αμνιακό σάκο, δεξιά ο πλακούντας
Lennart Nilsson. Ο άνθρωπος που φωτογράφισε το 1965, την ενδομήτρια ανάπτυξη του εμβρύου έκανε μεγάλη αίσθηση. Εξοπλισμένος με έναν επαναστατικό για την εποχή οπτικό εξοπλισμό, το ενδοσκόπιο & ειδικούς μάκρο-ευρυγώνιους φακούς, ο Σουηδός φωτογράφος κατάφερε να διηγηθεί με τις φωτογραφίες του τη γέννηση της ζωής. Έκτοτε, μια ολόκληρη επιστήμη με ασθενή το έμβρυο, η Ιατρική Εμβρύου δεν σταμάτησε στιγμή να το παρακολουθεί, να το μελετάει, ακόμα και να το χειρουργεί, προκειμένου να βελτιώσει και να προστατέψει τη Ζωή!
Το ταξίδι της ζωής: Το χρονικό μιας απίστευτης μεταμόρφωσης
Δύο μόνο κύτταρα αρκούν για τη γέννηση ενός μωρού. Μέσα σε 9 μήνες αυτά τα δύο αρχικά κύτταρα θα πολλαπλασιαστούν και θα γίνουν δισεκατομμύρια! Προστατευμένος στη μήτρα της μητέρας αναπτύσσεται ένας μικρός ανθρώπινος οργανισμός. Μαζί, το μωρό κι η μητέρα μοιράζονται το ταξίδι της ζωής.
Οι θεαματικοί σταθμοί αυτής της διαδρομής
1 εβδομάδα: Φαλλόπειοι σάλπιγγες. Εδώ, στις σάλπιγγες της γυναίκας το σπερματοζωάριο συνενώνεται στη σάλπιγγα με το ωάριο. Είναι η γέννηση της ζωής!
Τα δύο αυτά κύτταρα, οι γαμέτες ενώνονται στη σάλπιγγα της γυναίκας, το σπερματοζωάριο γονιμοποιεί το ωάριο κι εμφυτεύεται στη μήτρα της μητέρας.
Όταν οι γαμέτες συγχωνεύονται, κι ο καθένας συνεισφέρει από 23 χρωμοσώματα, δημιουργείται ένας μοναδικός γενετικός συνδυασμός που καθορίζει το DNA του μωρού και, φυσικά, και το φύλο του.
2 εβδομάδα: Το ωοκύτταρο στα τοιχώματα της μήτρας © Multi-Dimensional Human Embryo Project
6 μέρες μετά τη σύλληψη, το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται στα τοιχώματα της μήτρας. Και σε 10 – 12 μέρες τα κύτταρα του εμβρύου παράγουν στον πλακούντα Β΄ χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG (β-hCG), ορμόνη που ανιχνεύεται στο αίμα και τα ούρα της μητέρας και βοηθά στη διάγνωση της εγκυμοσύνης.
Έμβρυο 24 ημερών
Στις 24 μέρες, η πρωτόγονη καρδιά του εμβρύου αντιπροσωπεύει μεγάλο μέρος του σώματος. Εδώ και δύο μέρες χτυπάει γρήγορα και ρυθμικά.
Η καρδιά αναπτύσσεται πριν καν δημιουργηθούμε, ενώ ακόμα είμαστε ένα σύμπλεγμα κυττάρων. Αποστολή της, η κυκλοφορία του αίματος, αφού διανέμει θρεπτικά συστατικά κι οξυγόνο στα μικροσκοπικά αναπτυσσόμενα όργανα.
Σε αυτό το στάδιο η καρδιά έχει ήδη δύο κοιλίες κι είναι τόσο μεγάλη, σαν να βρίσκεται εκτός του σώματος.
Έμβρυο 5 εβδομάδων © Lennart Nilsson
Ο πλακούντας περιπλέκεται γρήγορα με τη μήτρα και τα αιμοφόρα αγγεία. Η σύνδεση θυμίζει πολυσύχναστη αποθήκη εμπορευμάτων, με τα εισερχόμενα θρεπτικά συστατικά από το αίμα της μητέρας να περνούν τα μεταβολικά απόβλητα κατά την έξοδό τους. Πέντε εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση (εβδομάδα εγκυμοσύνης 7), η καρδιά και το συκώτι είναι δυσανάλογα μεγάλα, και τα χέρια και τα πόδια μικρά μπουμπούκια.
Έμβρυο 6 εβδομάδων © Multi-Dimensional Human Embryo Project
Μοιάζει με τοτέμ! Μετράει ήδη 14 χιλιοστά και ήδη ξεχωρίζουμε χαρακτηριστικά προσώπου: μάτια, μύτη, χείλια. Δεν είναι έμβρυο ακόμα, (είναι εμβρυϊκός πόλος), μα έχει 78% πιθανότητες να εξελιχθεί σε υγιές βρέφος. Αρχίζουν να αναπτύσσονται τα πνευμόνια, το συκώτι και τα νεφρά.
Το υπερηχογράφημα αρχόμενης κύησης δίνει την ευκαιρία στη γυναίκα να δει για πρώτη φορά πόσα έμβρυα κυοφορεί, αν η εγκυμοσύνη της εξελίσσεται φυσιολογικά μέσα στη μήτρα, σίγουρα όμως όχι να γνωρίσει το μωρό της…
Έμβρυο 8 εβδομάδων © Brad Smith, Michigan University
Την 7η και 8η εβδομάδα το πρόσωπο, ο κορμός, τα χέρια και τα πόδια συνεχίζουν να μεγαλώνουν. Κι αυτό που παλαιότερα έμοιαζε με το έμβρυο πρωτόγονου θηλαστικού, αρχίζει να μοιάζει με μικροσκοπικό ανθρώπινο πλάσμα. Τα οστά του κρανίου δεν έχουν ακόμη οστεοποιηθεί, ο εγκέφαλος εμφανίζεται ακριβώς μέσα από τον λεπτό χόνδρο. Στην περιοχή του μετώπου, από δύο μεγάλες δομές σαν φυσαλίδες θα προκύψει ο εγκέφαλος.
Η εξέλιξη του εμβρύου σε 5 στάδια © Kyoto University Graduate School of Medicine
Στο έμβρυο του σταδίου 9 έχει ξεκινήσει η νευροποίηση, η οποία ολοκληρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο στάδιο 10. Μέχρι το στάδιο 13, η αναδίπλωση του σώματος έχει καταλήξει στο σχέδιο ενός σωλήνα όπου ξεχωρίζει το κεφάλι, ο κορμός και τα άκρα σαν μπουμπούκια. Στο στάδιο 17, αναγνωρίζουμε τα μάτια και τις βολβώδεις δομές που θα σχηματίσουν τα χέρια και τα πόδια. Στο τελευταίο στάδιο 23, όλες οι εξωτερικές δομές έχουν μορφολογία παρόμοια με αυτήν ενός ενήλικα.
Έμβρυο 12 εβδομάδων: Αυχενική Διαφάνεια
Και κάπως έτσι, χάρις στην Περιγεννητική ιατρική, ή Ιατρική Εμβρύου που εστιάζει στην υγεία του εμβρύου και της μητέρας πριν, στη διάρκεια και λίγο μετά την εγκυμοσύνη, φτάνουμε στην πρώτη του «φωτογραφία».
Στη σημαντικότερη εξέταση του μωρού μας, την Αυχενική Διαφάνεια ο γιατρός μετράει υπερηχογραφικά το μήκος του εμβρύου, καθορίζει την ακριβή ηλικία της κύησης, υπολογίζει την πιθανή ημερομηνία τοκετού κι αξιολογεί πιθανές δομικές αλλά και χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως το σύνδρομο Down.
Σε περίπτωση πολύδυμης κύησης ο ιατρός βεβαιώνεται για τη φυσιολογική ανάπτυξη των ωαρίων, εκτιμάει το ενδεχόμενο πρόωρης αποτυχίας της εγκυμοσύνης (παλινδρόμησης), υπολογίζει το ρίσκο προεκλαμψίας και πρόωρου τοκετού, ενώ με τη 3D-4D απεικόνιση βλέπουμε το έμβρυο σε real time όπως ακριβώς είναι στη μήτρα.
Έμβρυο 16 εβδομάδων, © Lennart Nilsson
Το μωρό ζει και αναπτύσσεται πολύ νωρίς στον αμνιακό σάκο, γεμάτο με αμνιακό υγρό. Ο όγκος του κυμαίνεται από περίπου 30 ml την 10η βδομάδα της γονιμοποίησης, σε περίπου 450 ml την 20η εβδομάδα και 800 ml την τελευταία.
Έμβρυο 18 εβδομάδων
Τις πρώτες εβδομάδες, το έμβρυο αιωρείται από έναν πρωτόγονο ομφάλιο λώρο στο αμνιακό υγρό, το προστατευτικό του στρώμα που του επιτρέπει να κινείται.
Έμβρυο 20 εβδομάδων © Lennart Nilsson
Την 20η εβδομάδα της κύησης (18 από τη γονιμοποίηση) το μωρό έχει ύψος 16 εκατοστά και βάρος περίπου 300 γραμμάρια. Ο εγκέφαλός του αναπτύσσει ταχέως τις αισθητήριες περιοχές για τις αισθήσεις και έχει ήδη 30 δισεκατομμύρια νευρώνες.
Οι πνεύμονές του αρχίζουν να ασκούν την άσκηση αναπνοής και το πεπτικό του σύστημα κάνει το ίδιο καταπίνοντας αμνιακό υγρό. Καθώς εξελίσσεται η εγκυμοσύνη, το μωρό θα αρχίσει να καταπίνει αμνιακό υγρό και να παράγει ούρα. Ο αμνιακός σάκος μεγαλώνει και επεκτείνεται.
Μέχρι την 20η εβδομάδα, τα εμβρυϊκά ούρα θα είναι η κύρια πηγή παραγωγής αμνιακού υγρού. Πολύ αραιά ούρα, αφού το μωρό χρησιμοποιεί τον ομφάλιο λώρο για να φιλτράρει το αίμα του μέσω του πλακούντα. Περίπου κάθε 3 ώρες, το υγρό αναγεννάται.
Έμβρυο 21 εβδομάδων
Το αμνιακό υγρό προστατεύει το λώρο από τη συμπίεση. Είναι το τέλειο μέσο για τις κινήσεις και τη μυοσκελετική ανάπτυξη του μωρού. Έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες και προστατεύει το μωρό από μολυσματικούς παράγοντες.
Η περίσσεια ή το ελάττωμα στην ποσότητα του αμνιακού υγρού μπορεί να είναι σημάδι κάποιας παθολογίας, ανάλογα με τον χρόνο της εγκυμοσύνης που ανιχνεύεται. Στο τέλος, ο όγκος του αμνιακού υγρού τείνει να μειώνεται, εντός φυσιολογικών παραμέτρων.
Έμβρυο 22 εβδομάδων, Υπερηχογράφημα Β΄ Επιπέδου
Το μωρό φθάνει τώρα τα 20 εκατοστά, ζυγίζει 350 γραμμάρια κι είναι πλήρως αναπτυγμένο. Μένει μόνο να ωριμάσουν οι πνεύμονες και να φυτρώσουν οι βλεφαρίδες για να ανοίξει τα μάτια του.
Στην απαραίτητη αυτή υπερηχογραφική εξέταση ο έμπειρος σε θέματα εμβρυομητρικής ιατρικής γυναικολόγος ελέγχει την ανατομία για τυχόν
ανωμαλίες, και το αμνιακό υγρό και τον πλακούντα για να βεβαιωθεί πως το μωρό μας αναπτύσσεται φυσιολογικά.
Εξετάζει επίσης τη μητέρα για τυχόν πρόωρο τοκετό, προεκλαμψία ή υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου, ελέγχοντας τη ροή του αίματος μέσω του τραχήλου της μήτρας και των μητριαίων αρτηρίων.
Ο γυναικολόγος βάζει έναν κένσορα με λίγη γέλη στο κοιλιακό τοίχωμα της μητέρας, εκεί όπου υπάρχει υποψία καρδιάς, κι από ένα μικρό ηχείο ακούγεται η καρδιά του εμβρύου. Χτυπάει πολύ γρήγορα σε σύγκριση με τη δική μας: 120 με 160 παλμούς, έναντι των 60 με 80 δικών μας παλμών το λεπτό. Πολύ πιθανόν να μάθουμε και το φύλο του παιδιού, με την προϋπόθεση πως η θέση και οι κινήσεις του (το καλύτερο σημάδι βιωσιμότητάς του) θα μας το επιτρέψουν.
Έμβρυο 22 εβδομάδων, Εμβρυοχειρουργική
Αυτή είναι η υποδειγματική περίπτωση ενός μικρού ασθενή που χειρουργήθηκε πριν ακόμα γεννηθεί. Το έμβρυο αυτό 21 εβδομάδων είχε μια απόφραξη τραχείας που δεν θα του επέτρεπε να γεννηθεί. Η εγχείρηση του έσωσε τη ζωή και σήμερα είναι ένα απολύτως χαρούμενο και υγιές παιδί.
Η Εμβρυοχειρουργική είναι μια σχετικά πρόσφατη κατάκτηση της Ιατρικής Εμβρύου. Οι πρώτες επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν το 1995. Έκτοτε γίνονται ενδοσκοπικά μέσα στη μήτρα της μητέρας σε έμβρυα μεταξύ 15 – 30 εβδομάδων κι ευτυχώς απαιτούνται σπάνια (1 στις 1000 κυήσεις), αλλά σώζουν ζωές!
Εβδομάδα 23η: Περιγεννητικός πόνος και στρες!!!
Μια σειρά από συναρπαστικές μελέτες υποστηρίζουν ότι το έμβρυο στην 23η εβδομάδα μπορεί να είναι πιο ευαίσθητο στον πόνο από τα τελειόμηνα νεογνά και τους ενήλικες.
Οι ερευνητές του Charlotte Lozier Institute μελέτησαν πρόωρα βρέφη γεννημένα μεταξύ 26 και 34 εβδομάδων μετά τη σύλληψη και διαπίστωσαν ότι όσο νεότερο ήταν το πρόωρο μωρό, τόσο μεγαλύτερη και η ανταπόκριση του εγκεφάλου του στην επώδυνη όχληση της φτέρνας. Φαίνεται ότι το στρες στη μήτρα επηρεάζει τις μελλοντικές αντιδράσεις του μωρού τροποποιώντας τα γονίδια που σχετίζονται με την απόκριση στο άγχος. Είναι σημαντικό, ότι με συχνό στοργικό άγγιγμα κατά τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής του μωρού αυτές οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μπορούν να αντιστραφούν.
Έμβρυο 24 εβδομάδων: Τι μαθαίνουν τελικά τα μωρά μέσα στη μήτρα;
«Καρτ ποστάλ» από τον έξω κόσμο λαμβάνει το έμβρυο όσο μεγαλώνει μέσα στη μήτρα της μητέρας του. Μέσω αυτών μαθαίνει αν ο κόσμος είναι ασφαλής, το φαγητό νόστιμο, η μαμά ευχαριστημένη, ξεχωρίζει φωνές, ακούει μουσική και μαθαίνει ξένες γλώσσες. Μετράει μόλις 30 εκατοστά κι όμως προλαβαίνει να κάνει τα πάντα. Παρακολουθείστε το βίντεο του επιδημιολόγου David Barker ΕΔΩ, θα μάθετε πολλά για το μωρό σας…
Έμβρυο 25 εβδομάδων:
Στην εικοστή πέμπτη εβδομάδα της εγκυμοσύνης, το έμβρυο έχει τόσο μεγάλη ανάπτυξη που έχει τώρα καλές πιθανότητες επιβίωσης εκτός της μήτρας. Αλλά συνήθως συνεχίζει να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται στη μήτρα για περισσότερους από τρεις ακόμη μήνες.
Έμβρυο 26 εβδομάδων:
Και την 26η εβδομάδα κάνει κάτι συνταρακτικό, ανοίγει τα μάτια του, βλέπει… και αντιδρά στο φως. Βλέπει, ακούει κι οι φωνητικές χορδές του λειτουργούν στην εντέλεια.
Αυτό που επίσης παραμένει δυνατό είναι ο καρδιακός παλμός του. Λένε ότι μπορείς να τον ακούσεις ακουμπώντας το αυτί σου στην κοιλιά της μητέρας.
Έμβρυο 30 εβδομάδων
Το έμβρυο φτάνει ήδη τα 35 με 38 εκατοστά. Έχει βλεφαρίδες και το σώμα του καλύπτεται από ένα λεπτό χνούδι κι από ένα είδος εμβρυϊκού σμήγματος που ονομάζεται vernix και το προστατεύει από το αμνιακό υγρό. Ανοιγοκλείνει τα μάτια του, τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών είναι τέλεια σχηματισμένα και μπορούν να παίξουν με τον ομφάλιο λώρο. Και τα όργανα του είναι επαρκώς ανεπτυγμένα ώστε σε περίπτωση πρόωρου τοκετού να μπορούν να επιβιώσει, υπό την προϋπόθεση ότι θα λάβει εντατική φροντίδα σε θερμοκοιτίδα.
Έμβρυο 32 εβδομάδων: Υπερηχογράφημα Ανάπτυξης – Doppler
Γίνεται συνήθως σε γυναίκες που είχαν επιπλοκές σε προηγούμενες εγκυμοσύνες, προεκλαμψία, διαβήτη κύησης κ.α. Η σύγχρονη εμβρυοϊατρική υπαγορεύει ότι θα πρέπει να παρέχεται συμβουλευτικά σε όλες τις γυναίκες γιατί διασφαλίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου, τη ροή του αίματος στα αγγεία, τον εντοπισμό της ακριβούς θέσης του πλακούντα, την ποσότητα ή την περιεκτικότητα του αμνιακού υγρού και, τέλος, την ισχιακή ή μη προβολή του εμβρύου πριν τον τοκετό.
Έμβρυο 33 εβδομάδων, 4D Υπερηχογραφία
Σε αυτά τα μικρά κλιπάκια σε real time κσι τετραδιάστατη εικόνα της 4D υπερηχογραφίας το έμβρυο που βλέπετε απεικονίζεται σε φάση REM που σημαίνει ότι ονειρεύεται.
Έχουν γίνει πολλές μελέτες κι οι ερευνητές μεγάλων ξένων παν/μίων υποστηρίζουν πως το έμβρυο ονειρεύεται τι υπάρχει έξω από τη μήτρα, τον κόσμο που θα συναντήσει κι απλώνει τα χέρια να τον συναντήσει…
Έμβρυο 34 εβδομάδων: Πανέτοιμο να βγει στον κόσμο έχει ήδη όλα τα χαρακτηριστικά που θα μας μείνουν αξέχαστα όταν το δούμε για πρώτη φορά. Όταν γεννηθεί…
Η ΚΑΘΟΔΟΣ _ Ο ΤΟΚΕΤΟΣ
Έμβρυο 37 εβδομάδων, © Multi-Dimensional Human Embryo Project
Το μωρό έχει πάρει τη θέση εδώ και 3 βδομάδες περίπου κι είναι έτοιμο να γεννηθεί. Το μέσο βάρος του είναι περίπου 3.5 kg αν είναι αγόρι 3.2 kg αν είναι κορίτσι και το μικρότερο γύρω στα 2.5 kg. Το ύψος του είναι 49 με 51 εκατοστά.
Η διαστολή δεν είναι τίποτα άλλο από το άνοιγμα της μήτρας, από τον τράχηλο, ώστε το μωρό να βγει επιτέλους από κει που ήταν εδώ και 9 μήνες.
Και μόλις επιτευχθεί πλήρης διαστολή, το μωρό θα κατέβει για να γεννηθεί.
Έμβρυο 38 εβδομάδων, Η γέννηση
Από ένστικτο ή βαρύτητα το μωρό μπαίνει στον χώρο που του προσφέρει η λεκάνη της μητέρας, στηρίζει καλά το κεφάλι του και φτάνει στο κάτω άκρο της ηβικής σύμφυσης. Βρίσκει τις ισχιακές ακάνθες της λεκάνης και με τη βοήθεια της μητέρας του που σπρώχνει εξωθώντας το, τις περνάει. Τεντώνοντας απαλά το περίνεο, το μωρό κάνει ένα μοχλό για να εκτρέψει το κεφάλι… μέχρι να φτάσει στο δαχτυλίδι της φωτιάς και να βγάλει το κεφαλάκι του.
38 εβδομάδες, Γέννηση
Για μια στιγμή βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα και στα χέρια του μαιευτήρα…
Κι από κει, στο μόνο μέρος που θέλει να βρίσκεται πάνω στη μητέρα του, επαφή δέρμα με δέρμα.
