Μπορεί η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη να μειώσει το άγχος και το στρες, αλλά και τον πόνο στη διάρκεια του τοκετού; Ναι, όπως επιβεβαιώνουν πρόσφατες έρευνες σε δείγμα 2.217 γυναικών. Η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη μειώνει το άγχος, το στρες και την κατάθλιψη, αλλά και τη διάρκεια του τοκετού κατά 95%, ενώ αυξάνει στο ίδιο ποσοστό την πιθανότητα φυσιολογικού τοκετού όπως και την αντοχή στον πόνο! Δώδεκα μόλις συνεδρίες Γιόγκα (μία ή δύο ανά εβδομάδα) αρκούν σύμφωνα με την έρευνα της Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Σχολής του Trinity College του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMC Pregnancy and Childbirth, με τίτλο «Τα χαρακτηριστικά και η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων Γιόγκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης».
Πάνω σ’ ένα τατάμι, μια ομάδα εγκύων καθισμένη στη στάση του λωτού, σχηματίζει έναν κύκλο, όπου οι γυναίκες με τα πόδια τους αναπαράγουν το σχήμα της πεταλούδας (μια άσκηση που θα τις βοηθήσει να αποκτήσουν μεγαλύτερη κινητικότητα και ευλυγισία των γοφών). Αυτή, η άσκηση ακολουθείται κι από άλλες, όπως η στάση της γάτας ή του βουνού… Οι συνεδρίες Γιόγκα στην εγκυμοσύνη συμβάλλουν στην αύξηση της χαλάρωσης, στη μείωση του άγχους, του στρες ή της αϋπνίας και επίσης στη μείωση της σωματικής δυσφορίας, όπως τους πόνους στη μέση ή τις μυϊκές κράμπες.
Κι ασφαλώς και δεν χρειάζεται να είναι κανείς yogui (αυτός που εφαρμόζει κάποιο είδος Γιόγκα) ούτε ασκητής, αλλά ούτε να γίνει κοράκι ή να υιοθετήσει τη στάση του λωτού για να κάνει γιόγκα. Άλλωστε αυτή η άσκηση δεν προϋποθέτει τίποτε απ’ όλα αυτά. Το αντίθετο μάλιστα, το μόνο που σου ζητάει είναι να συγκεντρωθείς στην αναπνοή σου, και να μην στοχεύεις στην τελειότητα!
Και η Γιόγκα, μια από τις θεμελιώδεις κι αλληλέγγυες έννοιες που μας οδηγούν κατευθείαν στην καρδιά της ινδικής πνευματικότητας, αντιπροσωπεύει τη λύτρωση… Άλλωστε, μια από τις ονομασίες της είναι η λατρεία της καρδιάς.
Εγκυμοσύνη & Ευεξία – Προγεννητική Γιόγκα
Η Γιόγκα σού επιτρέπει να είσαι εσύ. Ευάλωτη και τρωτή. Με άλλα λόγια έγκυος, δηλαδή…
Γιατί κάθε γυναίκα έχει ξεχωριστά βιώματα, κοινωνικό περιβάλλον, οικογενειακό περίγυρο και πολιτιστικό επίπεδο. Κι όλα αυτά επηρεάζουν τον τρόπο που θα αντιμετωπίσει και θα βιώσει την εγκυμοσύνη της, τον τοκετό και τη λοχεία.
Καταστάσεις άγνωστες γι’ αυτήν, γεμάτες προσδοκία και φόβο. Κι ο φόβος, το στρες είναι ένα βασικό συναίσθημα, προειδοποιεί και προστατεύει, γυρεύει απαντήσεις, λύσεις, εργαλεία. Και δεν είναι πάντα αβάσιμος. Φοβόμαστε για παράδειγμα για την ασφάλεια του μωρού μας, (αν υπάρχει ήδη προηγούμενο), ή για το πώς θα εξελιχθεί ο τοκετός. Φοβόμαστε τον πόνο. Αναρωτιόμαστε πώς θα είναι το διάστημα που θα ακολουθήσει: η λοχεία, ο θηλασμός… Και νιώθουμε ενοχή όταν δεν κάνουμε όλα όσα μας λένε, ΚΙ ΑΣ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ. Όταν αυτά τα συναισθήματα λοιπόν μας παραλύουν, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΖΗΤΑΜΕ ΒΟΗΘΕΙΑ. Από τον γιατρό μας, τη μαία μας, την οικογένεια και τις άλλες γυναίκες. Η εγκυμοσύνη είναι μια ιδιαίτερα έντονα φορτισμένη συναισθηματικά και σωματικά περίοδος στη ζωή της γυναίκας. Το σώμα της αλλάζει, μεταμορφώνεται στην κυριολεξία για να δεχθεί και να φέρει στον κόσμο μια καινούργια ζωή. Το ίδιο και η ψυχή της, το μυαλό της, κι οι ορμόνες της…
Και για να έχουμε μια καλή και ασφαλή εγκυμοσύνη και να μειώσουμε τον κίνδυνο πιθανών επιπλοκών, (όπως και για να έχουμε μια υγιεινή ζωή σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας), καλό είναι να κάνουμε σωματική άσκηση και να στοχεύουμε στην ευεξία και την ποιότητα ζωής, όπως και την υγιεινή διατροφή, τη συμμετοχή σε ομάδες προετοιμασίας τοκετού και γονεϊκότητας αποφεύγοντας την απομόνωση κατά τη διάρκεια της κύησης, αλλά και την προσθήκη στην καθημερινότητά μας όποιων δραστηριοτήτων μας ευχαριστούν και μας χαλαρώνουν. Η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη είναι μια από αυτές τις επιθυμητές κι ωφέλιμες δραστηριότητες.
Η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη
Άσκηση λοιπόν. Και ευεξία! Γιατί όμως, ειδικά, Γιόγκα;
Πιθανόν γιατί η Γιόγκα είναι ένας συμπυκνωμένος, ας τον πούμε, και κατασταλαγμένος τρόπος να έρθουμε κοντά στον εαυτό μας, στη φύση μας και στη φύση. Να επικεντρωθούμε στην αναπνοή μας, να πάρουμε ενέργεια, να αυξήσουμε τη συγκέντρωσή μας και να κατευνάσουμε τις συγκρούσεις. Να ηρεμήσουμε. Οι ευεργετικές της ιδιότητες της Γιόγκα είναι εξίσου ωφέλιμες στα παιδιά, (εκ φύσεως δραστήρια κι υπερκινητικά) και στις εγκύους που βιώνουν μια έντονη περίοδο αλλαγών κι αντιφατικών, αλληλοσυγκρουόμενων συναισθημάτων). Και χρειάζονται στήριξη, συντροφιά και προστασία από τους γύρω τους. Γιατί μέσα στο σώμα τους μεγαλώνει κι ωριμάζει ένας νέος οργανισμός, ένα μωρό, που τρέφεται κι εξαρτάται από αυτές, από τη σωματική τους και την ψυχική τους υγεία…
Συνήθως αποτυπώνουμε, βλέπουμε και δείχνουμε την τελική εικόνα της γέννησης της ζωής: τη στιγμή που βγαίνει το μωρό. Και ξεχνάμε πως για να φτάσουμε εκεί, στον τοκετό, έχει προηγηθεί ένας αγώνας δρόμου, καθημερινός, επί μήνες ολόκληρους… Όπως ξεχνάμε ότι κι ο τοκετός θέλει τον χρόνο του, απαιτεί ησυχία και σεβασμό, χρειάζεται οικειότητα και προϋποθέτει εμπιστοσύνη και απέραντη υπομονή. Στο επίκεντρο βρίσκεται πάντα η γυναίκα, η οποία έχει ανάγκη και δικαιούται την αμέριστη κι ολόψυχη στήριξή μας και συμπαράστασή μας σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και το πιο ανθρώπινο πρόσωπό μας στον τοκετό. Και για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να αφήσουμε τη γυναίκα να γεννήσει φυσιολογικά, να πάρει τον χρόνο της. Γιατί προστατεύω, προσέχω το μωρό, σημαίνει σέβομαι τη γυναίκα, την προσωπικότητά της, τις αντοχές της. Χωρίς ρουτίνα, μήτε βιασύνη… Ούτως ώστε η εμπειρία αυτή να είναι εξίσου ικανοποιητική για όλους εμάς που είμαστε μάρτυρες αυτής της μοναδικής συνάντησης της μητέρας, του πατέρα και του νεογέννητου παιδιού τους, και αλησμόνητη για κείνους!
Και η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη έχει θετικά αποτελέσματα όχι μόνο στο άγχος, την κατάθλιψη ή το επαναλαμβανόμενο στρες, αλλά και τη στιγμή του τοκετού ως προς την αντιμετώπιση του πόνου αλλά και τη διάρκειά του, μειώνοντάς τον σε πολλές περιπτώσεις κατά 2 τουλάχιστον ώρες, γράφει χαρακτηριστικά η μελέτη του Trinity College του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου, στο περιοδικό BMC Pregnancy and Childbirth.
Γιόγκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της λοχείας.
Ας αρχίσουμε από τα βασικά:
ΑΝ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΜΑΘΟΥΜΕ μόνο δύο στάσεις Γιόγκα στην εγκυμοσύνη αυτές θα ήταν οι παρακάτω:
- Η μία σας βοηθά να αντιμετωπίσετε την ημέρα με ενέργεια.
- Κι η άλλη να την τελειώσετε.
- Και οι δύο ενισχύουν το πυελικό έδαφος!
Το να ξεκινήσετε σωστά τη μέρα σας και να την τελειώσετε ακόμα καλύτερα είναι δυνατό, ενσωματώνοντας δύο μοναδικές ασκήσεις καθιστής στάσης και αναπνοής στην καθημερινή σας ρουτίνα, κατάλληλες για κάθε ηλικία. Απλά, πρέπει να καθίσετε οκλαδόν, να εισπνεύσετε αέρα από τη μύτη, να τον κρατήσετε αρκετά δευτερόλεπτα και να τον εκπνεύσετε. Αυτή είναι η βάση πολλών στάσεων της Γιόγκα.
Η Γιόγκα είναι ένα από τα λίγα παραδείγματα μιας ευρέως διαδεδομένης μόδας που είναι περισσότερο από δικαιολογημένη. Δεν είναι εύκολο να υπολογίσουμε πόσοι άνθρωποι την εξασκούν στον κόσμο, αλλά κάθε μέρα είναι όλο και περισσότεροι. Στην Αμερική μόνο υπολογίζονται γύρω στα 55 εκ. τα άτομα που κάνουν γιόγκα, και παγκοσμίως γύρω στα 300 εκ. Και η επιστήμη —και η εμπειρία 2.000 χρόνων ύπαρξης— υποστηρίζει τα πολλαπλά οφέλη της: Η Γιόγκα βελτιώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και την καρδιαγγειακή υγεία, μειώνει το στρες, το άγχος και την επιθετικότητα, βοηθά στην απώλεια βάρους, εκπαιδεύει το μυαλό και βελτιώνει την ακράτεια… Σύμφωνα με μελέτη του Αμερικανικού Group Health Research Institute, η γιόγκα και οι διατάσεις της είναι πιο αποτελεσματικές από ένα από τα πιο γνωστά βιβλία για την αποφυγή του πόνου, The Back Pain Helpbook.
«Το άγχος του τοκετού είναι μια σημαντική στιγμή για να εξασκηθείτε στην αναπνοή και τον διαλογισμό που φέρνει η γιόγκα. Και, στην περίοδο μετά τον τοκετό, αυτή η πρακτική συμβάλλει τόσο στη σωματική όσο και στη συναισθηματική ανάκαμψη και επιτρέπει στη γυναίκα να έχει χώρο να αφοσιωθεί στον εαυτό της», γράφει χαρακτηριστικά η μελέτη για την Γιόγκα στην εγκυμοσύνη.
1η άσκηση της Γιόγκα: Σταδιακή αναπνοή
Το να ξεκινάς τη μέρα σου με μια άσκηση αναπνοής ashtanga βοηθά στην επίτευξη ευεξίας. Ξαπλώστε ανάσκελα και ανοίξτε τα πόδια σας στο ύψος των γοφών σας, εισπνέοντας από τη μύτη. Λυγίστε τα γόνατα και φέρτε τα στο στήθος κι ενώ λυγίζετε τον κορμό προς τα εμπρός με τα χέρια να στηρίζουν τα πόδια, αδειάστε τους πνεύμονες. Μόλις εκπνεύσετε, κρατήστε την αναπνοή σας και καθίστε οκλαδόν, ρουφώντας την κοιλιά σας προς τα μέσα, το πηγούνι προς το στήθος σας και χαλαρώνοντας τους ώμους. Πάρτε μια ανάσα, κρατήστε την για λίγα δευτερόλεπτα και εκπνεύστε. Η επανάληψη αυτής της άσκησης τρεις φορές την ημέρα συμβάλλει στην τόνωση του πυελικού εδάφους.
Στην προγεννητική Γιόγκα, εστιάζουμε στη δημιουργία δύναμης και σταθερότητας, ειδικά στους γοφούς και τα πόδια. Γιατί αυτό θα χρειαστεί το σώμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μέχρι τη γέννηση. Τα περισσότερα μαθήματα προγεννητικής Γιόγκα είναι εστιασμένα σε ασκήσεις που βοηθούν στην ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους που είναι απαραίτητα για τον τοκετό, στο διαλογισμό που δημιουργεί σταθερότητα και ισορροπία άρα και καλύτερη στάση του σώματος, και είναι μια πρακτική που δίνει ενέργεια, αυξημένη χαλάρωση, μεγαλύτερη ευελιξία, αποβολή του στρες και δυνατότητα βαθύτερης αναπνοής.
2η άσκηση: στη στάση του λωτού.
Το να κάθεσαι σύμφωνα με τους κανόνες της Γιόγκα
Αυτή η άσκηση είναι τόσο απλή όσο το να καθόμαστε σταυροπόδι στο πάτωμα με ίσια την πλάτη, σεβόμενοι τη φυσική ευθυγράμμιση της σπονδυλικής μας στήλης. Εάν τα γόνατα είναι πάνω από τη γραμμή της μέσης, πρέπει να καθίσετε σε ένα μαξιλάρι ή σε μια ξύλινη επιφάνεια για να κάνετε τους μύες του ισχίου πιο εύκαμπτους.
Γιατί είναι σημαντική αυτή η στάση;
Γιατί είναι απλή και διορθώνει την ακατάλληλη θέση σε μια καρέκλα γραφείου, όπου περνάμε πάρα πολύ χρόνο σκυμμένοι μπροστά σε μια οθόνη. Για να μετριαστεί αυτή η κακή επίδραση, καλό είναι να υιοθετείτε αυτή τη στάση για 20 λεπτά την ημέρα. Όταν κάθεστε στη στάση του λωτού [όπως λέγεται], ολόκληρη η περιοχή της πυέλου και οι οπίσθιοι μηριαίοι [η μυϊκή ομάδα που επηρεάζει την έκταση των μηρών και την κάμψη των ποδιών] γίνονται πιο ευέλικτα, απελευθερώνοντας τις εντάσεις που δημιουργούνται από την παρατεταμένη ακατάλληλη θέση στην καρέκλα. Τα μέλη μας λες και ξεπιάνονται ανακτώντας αυτή την ελαστικότητα που είναι κάτι που όλοι έχουμε όταν γεννιόμαστε, αλλά καθώς μεγαλώνουμε, μειώνεται εξαιτίας της αχρησίας.
Γιόγκα στην εγκυμοσύνη
Πού και σε τι ωφελεί;
Στα παραπάνω οφέλη (μείωση στρες, κατάθλιψης, πόνου και διάρκειας τοκετού) θα πρέπει να προστεθούν και οι βελτιώσεις που παρέχει η Γιόγκα στο θέμα της μειωμένης αναπνευστικής ικανότητας, της οσφυϊκής υπερλόρδωσης —παθολογική παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης—, της αυξημένης καρδιακής παροχής, της φλεβικής στάσης (που συνίσταται στην αργή κυκλοφορία του αίματος) και στην κατακράτηση υγρών στα κάτω άκρα, από την οποία υποφέρουν συνήθως οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις μελέτες της Mayo Clinic η πρακτική της γιόγκα βελτιώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού της εγκύου. Μειώνει επίσης τον πόνο στην πλάτη, τις ναυτίες, τους πονοκεφάλους και βοηθά τη μέλλουσα μητέρα να κοιμάται καλύτερα. Επιπλέον, αυξάνει τη δύναμη, την ευλυγισία και την αντοχή των μυών που απαιτούνται για τον τοκετό.
Στις ομάδες μας προετοιμασίας γονεϊκότητας και γυμναστικής, υπάρχουν ειδικά προγράμματα Γιόγκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μιας άσκησης χαμηλής ή μέτριας έντασης που θεωρείται όχι μόνο ασφαλής αλλά και ωφέλιμη, μεταξύ άλλων στον έλεγχο του επιπλέον βάρους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και στην πρόληψη και αντιμετώπιση του διαβήτη κύησης, Σύμφωνα με τη μαία μας Λαμπρινή Παλληκαρά: Η σωματική άσκηση είναι απαραίτητη, γιατί οι γυναίκες γεννούν με το σώμα τους. Και παρόλο που είναι προορισμένες να γεννούν, η καθιστική ζωή μας έρχεται ριζικά ενάντια στον τοκετό. Με αποτέλεσμα να υπάρχει μια αμυντική στάση πολλές φορές, ένας φόβος στον τοκετό (τοκοφοβία). Ενώ απαιτείται μια ολιστική και ολοκληρωμένη προετοιμασία, ενημέρωση, αγάπη και στήριξη για να μπορέσει η γυναίκα να κατανοήσει όλες αυτές τις απότομες αλλαγές στο σώμα της, και να το εμπιστευτεί.
Είναι η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη κατάλληλη για κάθε γυναίκα;
Κάθε πότε και πώς πρέπει να γίνεται;
Ωστόσο, αν και είναι φυσιολογικό να κάνει μια γυναίκα Γιόγκα στην εγκυμοσύνη, κάθε έγκυος θα πρέπει να την προσαρμόσει στη δική της φυσική κατάσταση.
Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις στις οποίες οι έγκυες γυναίκες διατρέχουν κίνδυνο πρόωρου τοκετού ή αιμορραγίας (όπως π.χ. απειλούμενη άμβλωση, προδρομικός πλακούντας) και θα πρέπει να παραμείνουν σε ηρεμία, είναι προτιμότερο να ακολουθήσουν μια πιο διαλογιστική Γιόγκα, στην οποία δουλεύεται κυρίως η αναπνοή.
Επομένως, κάθε έγκυος πρέπει να ρωτήσει τον μαιευτήρα-γυναικολόγο της εάν μπορεί να κάνει Γιόγκα στην εγκυμοσύνη.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Πέτρο Νικολαΐδη, ειδικό εμβρυομητρικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Imperial College και καθηγητή Μαιευτικής-Γενετικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη συνίσταται μία με δύο φορές την εβδομάδα (με συνολική διάρκεια περίπου 150 με 180 λεπτά). Αλλά θα πρέπει πάντα να προσαρμόζεται στην εξέλιξη της κύησης και στο πώς αισθάνεται η ίδια η έγκυος κάθε τρίμηνο.
Η Γιόγκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης & της ταινίας “Eat, Pray, Love…”
Αυτό νομίζω είναι τελικά και το νόημα: το συναίσθημα. Και στην περιπέτεια που λέγεται εγκυμοσύνη και καταλήγει σ’ ένα μεγάλο ερωτηματικό: τον τοκετό, τα συναισθήματα της γυναίκας κινούνται όπως σ΄ένα τρενάκι του τρόμου (όχι, δεν οφείλονται εκεί οι ναυτίες!). Το ίδιο και οι ψυχικές, σωματικές και ορμονικές μεταπτώσεις της εγκύου.
Και μπορεί σε κείνο το βιβλίο της Elizabeth Gilbert, το Eat, Pray, Love (που πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα) όπως και στην ομώνυμη ταινία με την Τζούλια Ρόμπερτς στο ρόλο της τριαντάχρονης Αμερικανίδας Λιζ που αφού προσπαθεί απελπισμένα με τον άντρα της να αποκτήσουν ένα παιδί, πελαγωμένη χωρίζει και παίρνει ένα χρόνο διάλειμμα από τη ζωή της για να απολαύσει και να γευτεί την ομορφιά στην Ιταλία, να διαλογιστεί στην Ινδία και να ερωτευτεί στο Μπαλί, ΝΑ ΗΤΑΝ ΟΛΑ ΛΑΘΟΣ, υπήρχε όμως μια σκηνή, μόνο μία (για μένα) που τα έσωζε όλα… και το συναίσθημα και την εμπιστοσύνη και την προσευχή.
Είναι εκείνη η σκηνή στο ασράμ της Ινδίας, όπου η πρωταγωνίστρια κάνει γιόγκα και διαλογίζεται, κι όπου ο Ρίτσαρντ Τζένκινς που συχνά την ειρωνεύεται πειράζοντάς την, σε μια στιγμή που χάνει την ψυχραιμία της και οργίζεται, της λέει:
Αλλάζεις τις σκέψεις σου, όπως αλλάζεις και τα ρούχα σου καθημερινά. Άφησες τα πάντα πίσω σου κι ήρθες εδώ, μα εξακολουθείς να θέλεις να ελέγχεις τη ζωή σου. Πάτα σταθερά στο έδαφος, σαν να έχεις τέσσερα πόδια. Μόνο έτσι θα μείνεις προσγειωμένη. Και πάψε να κοιτάς τον κόσμο μέσα από το κεφάλι σου. Κοίταξέ τον μέσα από την καρδιά σου.
Η Γιόγκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Σ’ αυτό το ταξίδι μεταμόρφωσης (την κύηση) μας περιμένουν κύματα αγάπης!
Η Γιόγκα, η ωτυτοκίνη, οι ενδορφίνες… και ο τοκετός! Μια συνάντηση που καταγράφεται βαθιά στον εγκέφαλο της μητέρας και του παιδιού
Και για να συνοψίσουμε:
Η Γιόγκα είναι σαν ένα μεγάλο βιβλίο, σαν μια εγκυκλοπαίδεια, από όπου παίρνεις αυτό που σε ενδιαφέρει. Είναι όμως κι ένα εργαλείο προσωπικής ανάπτυξης προκειμένου να βρεις την εσωτερική σου ελευθερία και να βελτιώσεις ακόμα και να διώξεις τελείως το στρες, αυξάνοντας τον μυϊκό τόνο, το σφρίγος, την ευελιξία και την ελαστικότητα του σώματος, μεταξύ άλλων. Και τα δύο αυτά στοιχεία είναι απαραίτητα… στην περίπτωσή μας. Η Γιόγκα στην εγκυμοσύνη αλλά και στον τοκετό και στη λοχεία είναι πολύ οφέλιμα. Και για τους δυο, τη μητέρα και το νεογέννητο.
Γιατί, ο εγκέφαλος παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία του τοκετού και, καθώς προχωρά, η μητέρα απελευθερώνει αυξανόμενα επίπεδα ωκυτοκίνης και ενδορφινών, οι οποίες, εκτός από τη συστολή της μήτρας, παράγουν τη χαρακτηριστική αλλοιωμένη κατάσταση συνείδησης κατά τη διάρκεια του τοκετού, η οποία συνεπάγεται μια εμπειρία που αλλάζει την αντίληψη του χρόνου. Στο τέλος του τοκετού παρατηρείται επίσης μια μαζική απελευθέρωση ορμονών του στρες: όλες αυτές διευκολύνουν ώστε αυτό που συμβαίνει να καταγραφεί βαθιά και στους δύο εγκεφάλους, της μητέρας και του παιδιού. Τι σημαίνει αυτό;
Για το μωρό, ο τοκετός σημαίνει ξύπνημα, ακριβώς λόγω εκείνων των ορμονών του στρες που απελευθερώνονται προς το τέλος.
Έτσι, μόλις γεννηθεί, τόσο η γυναίκα όσο και το νεογέννητο είναι έτοιμοι για τη συνάντησή τους έτσι ώστε να είναι αγαπησιάρικη, λόγω των υψηλών επιπέδων ωκυτοκίνης, εθιστική λόγω των ενδορφινών — ορμόνες ευχαρίστησης — και να καταγραφεί εφ’ όρου ζωής, λόγω των κατεχολαμινών, που είναι έτοιμες να δράσουν ενάντια στο άγχος.
