VBAC: Ένας ιαματικός τοκετός· μια γέννηση που μας συμφιλιώνει με μια προηγούμενη, τραυματική εμπειρία. Αυτό είναι ο φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική. VBAC (Vaginal Birth After Caesarean). Μια γέννηση όπου μας φέρονται με σεβασμό. Σε εμάς και στο μωρό μας. Ένας φυσικός τοκετός που θα βιώσετε μαζί με τον άνθρωπό σας, στοργικός με αγάπη και φροντίδα· στοιχεία απολύτως απαραίτητα για να συμφιλιωθείτε με την προηγούμενη άσχημη εμπειρία και να αισθανθείτε το μεγαλείο του να κυοφορείς και να φέρνεις στον κόσμο τη ζωή.
Στις μέρες μας, όλο και περισσότερες γυναίκες επιθυμούν να γεννήσουν φυσιολογικά, ακόμα κι αν ο προηγούμενος τοκετός τους έγινε με καισαρική τομή, και ζητούν να ενημερωθούν για τη μέθοδο VBAC. Μια ιατρική πρακτική που ξεκίνησε το 1985 στο εξωτερικό, και γίνεται τελευταία όλο και πιο επίμονη ως επιθυμία κι όλο και πιο επίκαιρη ως επιλογή στη χώρα μας. Σημείο των καιρών, καλύτερη ενημέρωση και υποστήριξη από τους μαιευτήρες – γυναικολόγους και τις μαίες, ή ωρίμασαν απλώς οι γυναίκες και διεκδικούν μια ουσιαστικότερη εμπειρία τοκετού;
Θα δούμε, καταρχήν τι είναι η μέθοδος VBAC. Και θα εξηγήσουμε γιατί μία γυναίκα (ακόμα και μετά από 1 ή και 2 καισαρικές, με χαμηλή πάντα εγκάρσια τομή) μπορεί να επιχειρήσει να γεννήσει κολπικά, εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις, με ένα πολύ μεγάλο ποσοστό επιτυχίας πάνω από 80%. Και με ακόμα μεγαλύτερα οφέλη για τη δική της αυτοπεποίθηση και την υγεία του μωρού της.
VBAC: Τι είναι και γιατί να την επιλέξετε;
VBAC: (συντομογραφία του όρου Vaginal Birth After Cesarean) Κολπικός Τοκετός μετά από Καισαρική Τομή, μια μέθοδος που στην Αγγλία όπου σπούδασα θεωρείται μια απολύτως ασφαλής επιλογή1. ΕΠΙΛΟΓΗ, λοιπόν, κι αν θέλουμε να μοιραστούμε ένα – δυο πράγματα για τη μέθοδο αυτή, ας ξεκινήσουμε από την αυτονομία της γυναίκας να επιλέγει πώς θα γεννήσει και τη δική μας υποχρέωση και ηθική ευθύνη να την ακούσουμε, να την ενημερώσουμε και να στηρίξουμε τις επιλογές της…
Γιατί όμως μια γυναίκα να επιλέξει την προφανώς πιο επώδυνη μέθοδο VBAC έναντι μιας επαναλαμβανόμενης καισαρικής; Γιατί να προτιμήσει η επόμενη γέννα της να είναι διαφορετική; Για τον απλό λόγο ότι ο κολπικός τοκετός είναι ασφαλέστερος τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό από μια καισαρική.
«Δεν υπάρχει κανένας καλός λόγος να υποχρεώσουμε μια γυναίκα που έχει ήδη κάνει καισαρική τομή να προχωρήσει σε μια επαναληπτική επέμβαση, αν η ίδια θέλει να προσπαθήσει να γεννήσει φυσικά», αποφάνθηκε το 2010, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας, στην Αμερική. Στον Καναδά, η επιστημονική κοινότητα υποστηρίζει ότι: «Η μέθοδος VBAC πρέπει να ενσωματωθεί στις παροχές της κρατικής ιατρικής μέριμνας, έτσι ώστε όλες οι γυναίκες που έχουν ήδη κάνει καισαρική να μπορούν να επιλέξουν, αν θέλουν να γεννήσουν φυσιολογικά το επόμενο παιδί τους». Και στην Αγγλία, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες πιστεύουν ότι μια επιπλέον καισαρική είναι πολύ πιο επικίνδυνη από τη VBAC για την επίτοκο και το νεογνό. Η καισαρική τομή δεν παύει να είναι μεγάλο χειρουργείο κι ως τέτοιο, μόνο ως επείγουσα ιατρική πράξη πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση για VBAC μετά από προηγούμενη καισαρική τομή
Συνήθεις λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα επιλέγει τη μέθοδο VBAC:
- Προκειμένου να αποφύγει μία ακόμα χειρουργική επέμβαση
- Λόγω των μελλοντικών της σχεδίων εγκυμοσύνης, αφού οι πολλαπλές γεννήσεις με καισαρική τομή αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του προδρομικού πλακούντα
- Λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων που καθιστούν επιθυμητή την ταχεία επιστροφή της στις κανονικές δραστηριότητες μετά τον τοκετό
- Λόγω της επιθυμίας της να γεννήσει φυσικά
- Λόγω της επιθυμίας της να είναι παρών ο σύντροφός της στη διάρκεια του τοκετού
Συνήθεις λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα επιλέγει την καισαρική:
- Ευκολία προγραμματισμού
- Ευκολία στη διευθέτηση μιας διαδικασίας για μόνιμη αντισύλληψη τη στιγμή της γέννησης
- Φόβος για αποτυχημένη VBAC και επείγουσα καισαρική τομή
- Αποφυγή του τοκετού και γενικότερα φόβος τοκετού (τοκοφοβία)
- Πιθανές πολιτικές νοσοκομείων που περιορίζουν την πρόσβαση της VBAC
Ισχυρή επιρροή στην απόφαση μιας γυναίκας για το εάν θα επιλέξει ή όχι την πρακτική της VBAC μετά από προηγούμενη καισαρική ασκούν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ίδιων, και οι συστάσεις του μαιευτήρα-γυναικολόγου της, όπως και η ύπαρξη (η μη) προσωπικής μαίας.
Σύμφωνα μάλιστα με μια πρόσφατη έρευνα του Ηarris Birthright Research Centre for Fetal Medicine στο King’s College του Λονδίνου: «Εάν μια γυναίκα αισθάνεται ότι εκείνη έχει τον έλεγχο της υγείας της, έχει ενημερωθεί σχετικά με τις επιλογές τοκετού που διαθέτει, και επηρεάζεται λιγότερο από τις προτιμήσεις των άλλων, τότε οι περισσότερες θα επιλέξουν τη μέθοδο VBAC, μειώνοντας έτσι το ποσοστό των περιττών καισαρικών».
VBAC: Υπάρχουν άραγε αντενδείξεις;
Και ποιες από αυτές ευσταθούν;
- Ρήξη της μήτρας – Το VBAC δεν συνιστάται σε περίπτωση που υπάρχει κάθετη τομή στο πάνω μέρος της μήτρας
- Αν το χρονικό διάστημα μεταξύ των δυο εγκυμοσύνων είναι πολύ πρόσφατο αποφεύγουμε το VBAC – Καλό θα είναι να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 18 μήνες από την προηγούμενη καισαρική τομή
- Η παράταση της κύησης αλλά και η προωρότητα δεν αποτελούν αντένδειξη
- Η δίδυμη κύηση δεν αποτελεί αντένδειξη
- Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν αποτελεί αντένδειξη
- Πιθανή λοίμωξη επίσης δεν αποτελεί αντένδειξη – Ο τοκετός με καισαρική τομή έχει μεγαλύτερη συχνότητα επιλόχειας λοίμωξης.
- Περιγεννητική υστερεκτομή επίσης δεν αποτελεί αντένδειξη – Ένας αυξανόμενος αριθμός γεννήσεων με καισαρική τομή αυξάνει τον κίνδυνο για προδρομικό πλακούντα.
Πολλές γυναίκες είναι υποψήφιες για κολπικό τοκετό μετά από καισαρική τομή. Το 2013, το ποσοστό επιτυχίας στις ΗΠΑ των γυναικών που επιχείρησαν VBAC μετά από προηγούμενη καισαρική τομή ανήλθε στο 70%.
Να σημειωθεί εδώ ότι, η Ελληνική Εταιρεία Μαιευτικού Επείγοντος προκειμένου να προωθήσει την ασφαλή έκβαση της VBAC έχει υιοθετήσει έναν αλγόριθμο ενεργειών από τη στιγμή της εισαγωγής της επιτόκου στην αίθουσα τοκετού, σεβόμενη την επιθυμία της και ταυτόχρονα λαμβάνοντας υπόψιν της, το ενδεχόμενο άλλης μιας «αναγκαστικής» καισαρικής σε περίπτωση οποιουδήποτε απροόπτου.
Ωφέλη για τη μητέρα και το παιδί
Είναι όμως η μέθοδος VBAC απλώς μια επιθυμία, τάση των καιρών ή είναι κάτι βαθύτερο, μια πραγματική ανάγκη;
Η επίτευξη ενός ασφαλέστερου τοκετού μέσω VBAC μειώνει κατά πολύ την πeρiγεννητική αλλά και τη μητρική νοσηρότητα και θνησιμότητα, μας λένε όλα τα επιστημονικά δεδομένα,
Και σε αντίθεση με τις περισσότερες ιατρικές αποφάσεις, όπου οι ασθενείς συγκρίνουν τους κινδύνους και τα οφέλη για τον εαυτό τους, η επίτοκος πρέπει να συγκρίνει τους κινδύνους και τα οφέλη τόσο για την ίδια όσο και για το έμβρυό της, και οι κίνδυνοι και τα οφέλη για αυτά τα δύο, μερικές φορές δεν ευθυγραμμίζονται: Μια απόφαση που μειώνει τον κίνδυνο της μητέρας μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο εμβρυϊκό κίνδυνο, και αντίστροφα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες έγκυες είναι πρόθυμες να ανεχθούν υψηλό βαθμό κινδύνου για τον εαυτό τους, με αντάλλαγμα μηδενικό ή σχεδόν μηδενικό κίνδυνο για το παιδί τους. Ωστόσο, η έντονη επιθυμία της μητέρας να επιτύχει μια γέννα μέσω VBAC εκτός νοσοκομείου αυξάνει τον κίνδυνο τόσο για την ίδια όσο και για το παιδί της2.
Ποια είναι όμως τα επιμέρους οφέλη;
- Για τη μητέρα
-
- Αποφεύγει ένα σοβαρό χειρουργείο
- Επιλέγει το άτομο που θα τη συνοδεύει στην αίθουσα τοκετού
- Συμμετέχει ενεργά στη γέννηση του παιδιού της, παίρνοντας εναλλακτικές θεραπείες για την ανακούφιση του πόνου
- Κι όταν γεννιέται το παιδί της έρχεται σε επαφή μαζί του δέρμα με δέρμα
- Θηλάζει αμέσως το νεογέννητο, κι εδραιώνεται έτσι καλύτερα ο θηλασμός
- Ο πατέρας έχει τη δυνατότητα να είναι κι αυτός παρών στη γέννηση του παιδιού του και να συμμετάσχει ενεργά, κι αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στη σχέση του με αυτό και το δεσμό του ζευγαριού.
- Το οικονομικό όφελος: Το 2009, στην Αμερική σε ένα μοντέλο ανάλυσης 100.000 επίτοκων που υποβλήθηκαν σε VBAC η σχέση κόστους-αποτελέσματος ήταν χαμηλότερη κατά 47,2%, σε σχέση με κείνες που είχαν κάνει καισαρική.
- Ο χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο είναι επίσης μικρότερος
- Για το νεογέννητο
-
- Η καισαρική τομή αφήνει το σημάδι της στην υγεία του μωρού
- Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications επεσήμανε ότι τα παιδιά που γεννιούνται κολπικά ανταποκρίνονται καλύτερα στα εμβόλια για τον πνευμονόκοκκο και τον μηνιγγιδοκόκκου.
- Σύμφωνα επίσης με έρευνα του περιοδικού Lancet3 «Οι βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι της καισαρικής τομής περιλαμβάνουν αλλοιωμένη ανάπτυξη του ανοσοποιητικού, αυξημένη πιθανότητα αλλεργίας, ατοπίας και άσθματος και μειωμένη ποικιλομορφία του εντερικού μικροβιώματος, [του συνόλου των μικροβίων που κατοικούν το έντερο]. Η εμμονή αυτών των κινδύνων μέχρι την τρίτη ηλικία έχει διερευνηθεί λιγότερο, αν και συχνά αναφέρεται συσχέτιση μεταξύ καισαρικής τομής και υψηλότερης συχνότητας παχυσαρκίας και άσθματος στα τέλη της παιδικής ηλικίας».
Ψυχολογία της VBAC
Αν και στον προηγούμενό σας τοκετό, θέλατε να γεννήσετε φυσιολογικά αλλά καταλήξατε σε καισαρική, ακόμα και η ανάμνηση αυτή μπορεί να διογκώσει τους φόβους σας για τη μέθοδο VBAC, αποδυναμώνοντας πιθανόν την επιθυμία να έχετε έναν πιο ενεργητικό ρόλο στη γέννηση του παιδιού σας. Μη διστάσετε παρόλα αυτά…
- Ζητείστε υποστήριξη από τον γιατρό σας, τη μαία σας ή τον άντρα σας
- Σχεδιάστε προσεκτικά και προετοιμαστείτε για τον τοκετό
- Μιλήστε με άλλες γυναίκες που είχαν ανάλογη εμπειρία VBAC
- Διαβάστε, ενημερωθείτε, θυμηθείτε τι σας απογοήτευσε στον προηγούμενο τοκετό σας, και γιατί θέλατε να το αλλάξετε σ’ αυτόν, κατανοείστε τις επιλογές που σας ανοίγονται, και επιμείνετε
- Πηγαίνετε με ένα σχέδιο τοκετού στο νοσοκομείο (ένα έγγραφο με τις προτιμήσεις σας)
- Παραμείνετε συγκεντρωμένες στον απώτερο στόχο: μια υγιής μαμά με ένα γερό μωρό
- Και κυρίως, σκεφτείτε πόσο καλό θα κάνετε στο μωρό σας
- Και πόσο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη θα νιώσετε για τον εαυτό σας και για το σώμα σας, που είναι φτιαγμένο για να γεννάει.
Στον τοκετό είναι πολύ σημαντικό να συνδεθείς με το σώμα σου, να αψηφήσεις το κομμάτι της λογικής και να αφήσεις το ένστικτο να σου πει τι χρειάζεσαι, αλλά αυτό απαιτεί και το ανάλογο περιβάλλον, ένα ήρεμο, χαλαρό, φυσικό και φιλικό περιβάλλον διαμορφωμένο έτσι -από τον γιατρό και τη μαία- ώστε η γυναίκα να νιώσει ότι βρίσκεται σε ένα ασφαλές και οικείο χώρο και να αφήσει τον εαυτό της ελεύθερο. Κάθε γυναίκα χρειάζεται τον ανάλογο χώρο και χρόνο, για να αφεθεί και να βιώσει αυτή την εμπειρία ενός εξανθρωπισμένου τοκετού, με σεβασμό δηλαδή στην πιο έντονη στιγμή στη ζωή ενός ζευγαριού.
Πρόβλεψη της πιθανότητας VBAC
Η προσέγγισή μας — Γυναίκες με προηγούμενη καισαρική τομή και ιστορικό κολπικού τοκετού (είτε προηγούμενος κολπικός τοκετός είτε VBAC) ενθαρρύνονται να κάνουν κολπικό τοκετό (υποθέτοντας ότι δεν υπάρχουν αντενδείξεις), δεδομένου ότι το ποσοστό VBAC έχει αναφερθεί ότι είναι έως και 83% τοις εκατό για επίτοκες με προηγούμενο κολπικό τοκετό και 94% για εκείνες με προηγούμενο VBAC4.
Μια συγχρονισμένη ανάλυση περισσότερων από 4 εκατομμυρίων τελειόμηνων γεννήσεων σε άτομα με ιστορικό μίας ή δύο καισαρικών τομών στο Εθνικό Σύστημα Ζωτικών Στατιστικών ανέφερε ότι το ποσοστό επιτυχούς VBAC αυξήθηκε από 69,8 τοις εκατό το 2010 σε 74,7 τοις εκατό το 20205
Συμπέρασμα
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με βάση τα τελευταία επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τη στρατηγική για την προσοχή στον φυσιολογικό τοκετό: «Ο τοκετός είναι ένα φυσιολογικό γεγονός και η όποια παρέμβαση σ’ αυτόν πρέπει να γίνεται μόνο όταν κρίνεται απαραίτητη», όταν δηλαδή υπάρχουν κλινικές ενδείξεις γι’ αυτό. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των καισαρικών 52%, υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που συνιστά ο ΠΟΥ (το πολύ 15%) και εξακολουθεί να υπάρχει η πεποίθηση ότι είναι πιο ασφαλείς από τον κολπικό τοκετό, ακόμα κι όταν πρόκειται για μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση που «εφαρμόζεται σε υγιείς γυναίκες με τοκετούς χαμηλού κινδύνου, και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες και επιπλοκές». Δεν είναι λοιπόν απλά ζήτημα ισορροπίας, η ισορροπία έχει προ πολλού χαθεί, μπορεί όμως να είναι θέμα έγκυρης ενημέρωσης, επιθυμίας και επιλογής της γυναίκας. Η επίτοκος πρέπει να διαβάζει και να ενημερώνεται, συνιστά η Πρωτοβουλία για τον Εξανθρωπισμό της Βοήθειας στη Γέννηση και τον Θηλασμό της UNICEF, η οποία προωθεί τον θηλασμό αλλά και τη φροντίδα με σεβασμό στη φυσιολογία του τοκετού.
Και σε αυτή τη στρατηγική, όπου εμπλέκονται και διάφορες ορμόνες (ωτυτοκιτίνη, ενδορφίνες, προλακτίνη κ.α.) ενώ η έγκυος επιθυμεί την οικειότητα, η μαία και ο γιατρός είναι οι συνομιλητές της. Ανάλογα με το τι θέλει η γυναίκα, και το πώς νιώθει πιο άνετα, εξηγούν, συμβουλεύουν, χαμηλώνουν τα επίπεδα της αδρεναλίνης για να νιώσει εκείνη ακόμα πιο ασφαλής, και συνεχίζουν έτσι, πάντα με βάση τις ανάγκες της επίτοκου που μπορεί να αλλάξουν κατά τη διάρκεια του τοκετού, ώσπου να φτάσει η ώρα να έρθει το μωρό της στον κόσμο.
Η μέθοδος VBAC είναι πλέον σήμερα μια καθημερινή πρακτική που όλο και περισσότερες γυναίκες επιδιώκουν και επιθυμούν. Και η εμπειρία διεθνώς, τα τελευταία τουλάχιστον 25 χρόνια, αποδεικνύει πως είναι μια ασφαλής ιατρική πράξη. Οπότε, σύμφωνα με τις προσωπικές αξίες της, τις προτιμήσεις της, τις προηγούμενες εμπειρίες της τοκετού αλλά και τα μελλοντικά σχέδια της οικογένειας, σε συνδυασμό πάντα και με την κατάλληλη ιατρική ομάδα, (εξειδικευμένο στην Ιατρική Εμβρύου μαιευτήρα και μαία που θα αφουγκραστούν τις ανάγκες της, βοηθώντας την επίτοκο να κτίσει σταδιακά αυτό το αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας που τόσο πολύ έχει ανάγκη), κάθε γυναίκα μπορεί να επιλέξει πώς θέλει να γεννήσει και να βιώσει μέσω VBAC, ακόμα και μετά από μία και δύο καισαρικές, έναν εξανθρωπισμένο φυσιολογικό τοκετό με αγάπη και σεβασμό!
